Çifte Vergilendirme Nedir?

Globalleşen dünyada hem ticari ilişkilerin hem de işçi-işveren ilişkilerinin sınırlar ötesine de geçmesi nedeni ile vergiyi doğuran aynı işleme dayalı olarak birden çok ülkede vergi alınması çifte vergilendirmeyi gündeme getirmektedir. Bu sebeple bu yazımızda çifte vergilendirme hakkında genel bilgiler paylaşarak Türkiye-İtalya arasında çifte vergilendirme anlaşmasını inceleyeceğiz.

Çifte vergilendirme temel olarak vergiyi doğuran aynı olaya ilişkin olarak, aynı kişinin birden fazla ülkede, vergiye tabi tutulması ile bu kişiden birden fazla vergi alınmasıdır. Bu nedenle ülkeler arası çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ilgili kişiden aynı verginin birden fazla defa alınmaması için imzalanmaktadır.

Çifte Vergilendirmenin Türleri Nelerdir?

1. Hukuki Çifte Vergilendirme: Birden fazla devletin aynı kişi ve aynı vergi konusu üzerinde aynı dönem içerisinde vergi alması demektir.

2. İktisadi Çifte Vergilendirme: Aynı vergi konusuna dayalı olarak birden fazla kişinin birden fazla devlet tarafından vergi yükümlüsü olarak kabul edilmesidir. Vergilendirme politikaları her devletin kendi iç mevzuatına göre belirlendiğinden farklı devletlerin farklı vergi konularını birbirinden farklı olarak tanımlaması ve vergi matrahının da farklı yöntemlerle hesaplanmasından kaynaklıdır.

3. Ulusal Çifte Vergilendirme: Aynı devletin kendi iç mevzuatı uyarınca aynı kişiden birden fazla vergi alınmasıdır.

4. Uluslararası Çifte Vergilendirme: Aynı vergi konusu üzerinden aynı mükellefin ayrı ayrı ülkelerde vergilendirilmesi suretiyle en az iki kez vergilendirilmesidir.

5. Tek Taraflı Çifte Vergilendirme: Aynı vergi konusu üzerinden birden fazla ülkenin, ülkelerden birinin sahsilik, diğerinin ise mülkilik ilkesini kullanması durumunda ortaya çıkan vergilendirmedir.

6. Çift Taraflı Çifte Vergilendirme: Çifte vatandaşlığa sahip kişiler hakkında vatandaşı olduğu iki ülkenin de ayrı ayrı şahsilik ilkesini kullanması durumunda çift taraflı çifte vergilendirme söz konusudur.

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

Çifte vergilendirme çokuluslu şirket yapıları, birden çok vatandaşlığı olan kişi sayıları, uluslararası ticaret, büyük ölçekli üretimlerin aşamalarının birden çok farklı ülkede yapılması nedeni ile çifte vergilendirme sorunları artmakta olduğundan ülkeler çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları ile bu sorunlara çözüm üretmektedir. 

Türkiye İle Çifte Vergilendirme Anlaşması Olan Ülkeler

Türkiye ile birçok ülke arasında çifte vergilendirme anlaşmaları yapılmıştır. Bunlardan birkaçını sıralarsak ABD, Almanya, Arnavutluk, Avusturya, Azerbaycan, Belarus, Belçika, Danimarka, Endonezya, Finlandiya, Fransa, Hindistan, Hollanda, İngiltere, İsveç, İtalya, Japonya, K.K.T.C. , Macaristan, Norveç, Pakistan, Polonya, Suudi Arabistan, Tunus. Her bir ülke özelinde çifte vergilendirmenin önlenmesine tabi konu farklıdır.

Türkiye ile İtalya Arasındaki Çifte Vergilendirmeyi Önleyen Anlaşmalar

Türkiye Cumhuriyeti ile İtalya Cumhuriyeti arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 27.07.1990 tarihinde imzalandıktan sonra 21.05.1991 tarihli 3740 sayılı Yürürlük Kanunu ile uygun bulunmuş ve 20877 Sayılı Resmi gazetede yayınlanmıştır. Bu kapsamda Türkiye ile İtalya arasındaki vergiye konu olaylar bağlamında bu ikili anlaşmaya tabi olarak çifte vergilendirmenin önüne geçilebilmektedir.

Türkiye ile İtalya Arasındaki Çifte Vergilendirmeyi Önleyen Anlaşma Konuları

Türkiye ile İtalya arasındaki çifte vergilendirmeyi önleyen anlaşma kapsamında işyeri açılması (yönetim yeri, şube, büro, fabrika, atölye, maden ocağı gibi) halinde elde edilecek gelirlerde, gayrımenkul varlıklarından elde edilen gelirler, ticari kazançlar, uluslararası taşımacılık, bağımlı teşebbüsler, temettüler, faiz, gayrımaddi hak bedelleri, sermaye değer artış kazançları, serbest meslek faaliyetleri, bağımlı faaliyetler, müdürlere yapılan ödemeler, artist (sanatçı) ve sporculara yapılan ödemeler, emekli maaşları, kamu görevleri, profesör ve öğretmenler, öğrenciler gibi kazanç unsurları ve meslekler üzerinden elde edilecek gelirler kapsamında çifte vergilendirmenin önlenmesi anlaşması imzalanmış olup her bir gelir unsuruna göre de vergilendirmenin nasıl olacağı da tarif edilerek bu konudaki belirsizlik giderilmiştir. Görülebileceği üzere birçok alan ve konu ikili anlaşma kapsamına dahil edilerek birden fazla ülkede vergi ödenmesinin önüne geçilmeye çalışılmıştır. .

Çifte Vergilendirme Hangi Durumlarda Karşımıza Çıkar?

Çifte vergilendirme birçok nedenle ortaya çıkabilmekle beraber özet olarak birden fazla ülkeden elden edilen gelirlerin iki ülke açısından da vergiye konu edilmesi halinde ortaya çıkmaktadır. Örneğin çokuluslu şirketlerde yöneticilik yaparak her bir ülke özelinde ayrı ayrı gelir elde edilmesi, birden fazla ülkede taşınmaz edinimi halinde ya da kişinin birden fazla vatandaşlığı bulunması halinde vatandaşlığı olunan ülkeler ayrı ayrı şahsilik ilkesi uyarınca vergilendirilme halleri gibi durumlardır.

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarında Gelir ya da Kazanç Unsurları Nelerdir?

Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarında gelir ya da kazanç unsurları ülkeler arasında büyük oranda benzer nitelikte olsa da istinai bazı hallerde ülkelerin kendi iç mevzuatı kapsamında vergi konularının tanımları birbirinden farklı olması ve vergi matrah hesaplamalarının farklı olması hallerinde değişebilmektedir. Ancak genel kabul gören unsurlar şöyledir: Ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar.

Çifte Vergilendirme Nasıl Önlenir?

Çifte vergilendirmenin önüne geçmek için bireylerin ve şirketlerin doğrudan yapabileceği bir işlem olamamakla birlikte bu kişi ve kuruluşlar; meslek kuruluşları, iş insanları dernekleri, sivil toplum kuruluşu gibi sosyal kurumlar üzerinden taleplerde bulunarak çözüm üretilmesini kamudan talep edebilirler. Bu noktada çifte vergilendirmenin önlenmesine dair çözüm devletler arası ikili anlaşmalar kapsamında olabilmektedir. 

Türkiye ve İtalya arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun 27.07.1990 tarihinde imzalanıp 21.05.1991 tarihli 3740 sayılı Yürürlük Kanunu ile uygun bulunup, 20877 Sayılı Resmi gazetede yayınlanana ve günümüzde de uygulanmaya devam eden bu çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması kapsamında her bir gerçek kişi ve tüzel kişi özelinde çifte vergilendirme ayrıca çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasına göre değerlendirilmelidir. Bu nedenle çifte vergilendirmeye konu bir işlem ile karşı karşıya kalındığında hata yapmamak ve daha detaylı bilgi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.